Met een ietwat weemoedig gevoel zit ik achter de laptop mijn column te tikken. Sinds vier jaar een maandelijks ritueel. Iedere maand een stukkie van vijfhonderd woorden. Ik verwoord er mijn gedachten, meningen of feiten van dat moment mee, in zinnen waarvan ik hoop dat anderen ze graag lezen.
Wanneer ik terugkijk is de rode draad in al die korte verhaaltjes ‘doen’ en ‘moderniseren’. Want ik erger me aan het vrijblijvende gepraat over hoe het allemaal beter zou kunnen, zonder dat er een BOLD besluit wordt genomen waar leerlingen echt beter van worden. Het vertrouwde idee van school heeft ons veel gebracht, maar in een tijd van technologisering van de samenleving en verwarring over wie we zijn en waar we naar toe willen, is dat vertrouwde idee dringend aan modernisering toe. Niet door te filosoferen over innovatie richting onderwijs 3.0, maar door rust te nemen en stappen te zetten die ons weer terugvoeren naar de basis: elk kind kan en wil leren en leraren hebben ergens in hun leven het besluit genomen om aan dat groeiproces van kinderen een bijdrage te leveren. Die relatie, interactie, vertrouwensbasis en fascinerende ontdekkingsreis tussen kinderen en leraren is het enige dat telt. Onderwijs 0.0! In een (leer)omgeving waar ieder kind zijn kansen kan pakken en die de wereld ontsluit als onuitputtelijke bron van leerstof.
Zo eenvoudig als de 0.0-variant is, zo BOLD moeten de besluiten zijn om deze te realiseren. Want wat hebben we toch allemaal opgetuigd de laatste decennia? Een onderwijshuis met zo veel kamers, verdiepingen en bijgebouwen dat wijzelf en de leerlingen verdwaald en van elkaar vervreemd zijn. Een organisatiemodel met een ongeëvenaard aantal vaststaande rituelen en tijdschema’s waarin elk initiatief tot 0.0 doodloopt. Een cultuur van structuren, bureaucratie, wantrouwen en trage besluitvorming. Zowat de enige cultuur op aarde waarin nog taboes bestaan; het tornen aan die cultuur vanwege het rotsvaste vertrouwen in de onbegrensde ontwikkelpotentie van elk kind en het durven vrijlaten en laten spelen van kinderen.
Zo’n huis moet tegen de vlakte. Met wijsheid, dus geen revolutie. Een evolutie door geld, veranderkracht en kennis te bundelen op scholen waar 0.0 nu al aanstaande is. In een eerdere column pleitte ik voor R&D-centra in het onderwijs gerund door schoolleiders en leraren. Spinnen in het lerende web van onderwijsmodernisering.
Nog zo’n woord dat BOLD door mijn columns heen ging is leiderschap. Dat is nodig om de 0.0-variant te laten slagen. Dit besef groeit met de dag, getuige hoe schoolleiders zich samenpakken binnen ‘Schoolleiders voor de toekomst’ en de oprichting van de eerste echte ‘School voor schoolleiders’.
Toch heeft de weemoedigheid waarmee ik deze column begon geen betrekking op een gevoel van hopeloosheid over wat ons te doen staat de komende jaren, integendeel, maar op het feit dat dit mijn laatste column is. De laatste keer maak ik me in dit prachtige blad druk over de staat en toekomst van ons onderwijs. Het was me een eer!
Vanaf nu ga ik gewoon door met doen waarover ik vier jaar heb mogen schrijven.
