Wie dicteert onze tijd?

Voor het novembernummer van ‘Van 12 tot 18’ met het thema tijd, schreef ik onderstaande column.

“Als u psychologisch afhankelijk bent, handelt u vanuit een wil die achter uw rug om ontstaan is; als overwegend en beslissend persoon heeft men u omzeild. De tijd waarin u deze vreemde wil verwerkelijkt, is in zekere zin niet úw tijd. U beleeft niet uw tijd, maar die van de anderen, omdat u als actor van uw wil, die ook actor van zijn eigen tijd zou kunnen zijn, bent uitgeschakeld”.

Dit is een passage uit het boek van Peter Bieri’s Het handwerk van de vrijheid. Bieri is bij het grote publiek beter bekend als Pascal Mercier en zijn bestseller Nachttrein naar Lissabon.

Het thema van deze ‘12 tot 18’ is tijd. Tijd als een chronologische opvolging van uren, minuten en seconden, waar we steeds te weinig van hebben en waar zelfs een methodiek voor bestaat om ermee te kunnen omgaan; timemanagement. Of de tijd die niets met het tellen van seconden of minuten te maken heeft, maar staat voor al die uitzonderlijke momenten waarop we eens rustig gaan zitten en de tijd nemen om het denken een andere wending te laten nemen. Wanneer het weer eens gaat over meer tijd voor wie dan ook moet ik altijd aan het citaat van Bieri en de twee verschillende typen tijd denken.

Ik hou nogal eens een praatje hier en daar en af en toe gebruik ik dan het stukje van Bieri en vraag aan het publiek of ze zich hier soms, geregeld of vaak in herkent op school. De meesten zeggen vaak. Net zoals ik vaak hoor dat we van de ene les naar de andere vergadering rennen en er simpelweg geen tijd meer is voor reflectie en nieuwe ideeën. Zouden minder lessen de oplossing daarvoor zijn? Ik waag het te betwijfelen. Ik heb een keer teamleiders verlost van taken die hen zo in beslag namen dat ze onvoldoende tijd konden besteden aan hun individuele teamleden. Binnen drie maanden hadden ze het weer net zo druk als voorheen, zonder dat er meer tijd werd besteed aan de individuele teamleden. Wat we verzuimd hadden was eerst eens te gaan zitten en de tijd te nemen om het denken een andere wending te laten nemen door het citaat van Bieri op een groot vel te schrijven en daarop met elkaar te reflecteren: zijn wij baas over onze eigen tijd, onze eigen overwegingen en keuzes, of staan we toe dat anderen onze agenda vullen en wij op die manier vervreemden van onszelf en onze eigenlijke opdracht?

Op één van mijn locaties geven leraren sinds dit jaar een variant op de 20 lessen van 50 minuten per week, zoals verwoord in de door de Tweede Kamer aangenomen motie van onder andere Paul van Meenen. Niet omdat we geld teveel hebben, maar omdat leraren en schoolleiding vinden dat goed onderwijs tijd en focus nodig heeft. Tijd om voor te bereiden, tijd om contact te hebben met individuele leerlingen, tijd om bij elkaar in de keuken te kijken.

Wie dicteert onze tijd? Wijzelf toch.