Richt je op de échte problemen! Er is een dringende behoefte aan betaalbare woningen, gelijke kansen voor iedereen, betere zorg en onderwijs, een sterkere sociale samenhang, zekerheid, hoop en optimisme. Beste kabinet, kom met een krachtige agenda en een concreet actieplan om deze uitdagingen aan te pakken.
In plaats daarvan draaide het deze week helaas vooral om kleinzieligheid, incompetentie en bestuurlijk onvermogen, zichtbaar in de manier waarop de minister de asielbegroting met de Kamer besprak. Het was een gênante en bizarre vertoning, die symbool staat voor het onvermogen van deze regering om de werkelijke problemen onder ogen te zien en daadkrachtig aan te pakken. Liever misleidt zij het land met een vals probleem – de zogenaamde asielcrisis – om de echte knelpunten te omzeilen, simpelweg omdat ze niet weet hoe die effectief aan te pakken.
Zolang de Kamer deze misleiding accepteert en er zelfs een podium voor biedt, blijven we ermee opgescheept. Vanaf hier kan ik slechts met ergernis en bezorgdheid toekijken. Wat ik wél kan doen, is het zogenoemde migratie- en asielprobleem in een bredere context plaatsen, die recht doet aan de feiten met een benadering voor een menswaardige aanpak.
Migratie is van alle tijden
Migratie is een thema van alle tijden. Nederland heeft door de eeuwen heen altijd aantrekkingskracht uitgeoefend op mensen uit andere landen, vaak om uiteenlopende redenen. In de 16e eeuw was dat vanwege religieuze tolerantie, terwijl de economische voorspoed en handelsvrijheid in de 17e eeuw opnieuw migranten aantrokken. In de 19e eeuw zorgden de revoluties van 1848 voor een toename van migranten op zoek naar veiligheid en vrijheid. De 20e eeuw bracht gastarbeiders naar Nederland vanwege tekorten op de arbeidsmarkt. En in de 21e eeuw staat Nederland bekend om zowel het bevorderen van een multiculturele samenleving als het bieden van een veilig onderkomen aan vluchtelingen uit conflictgebieden zoals voormalig Joegoslavië, Irak, Syrië en Afghanistan.
Migratie heeft altijd voor- en tegenstanders gekend, en de politiek heeft daarop moeten inspelen. Deze open houding ten opzichte van migratie heeft echter belangrijke bijdragen geleverd aan de economische groei, culturele diversiteit, wetenschappelijke vooruitgang en de internationale positie van Nederland. Maar het brengt ook uitdagingen met zich mee, zoals integratieproblemen, sociaaleconomische ongelijkheid, druk op publieke voorzieningen en toenemende polarisatie.
Meedoen en verantwoordelijkheid
In mijn ogen wegen de voordelen van migratie ruimschoots op tegen de nadelen, mits de politiek zich die nadelen aantrekt en fatsoenlijk beleid maakt dat die nadelen oplost. De kern van dit beleid zou wat mij betreft op twee pijlers kunnen rusten: ‘meedoen’ en ‘verantwoordelijkheid’. Deze termen spreken voor mij meer tot de verbeelding dan ‘moeten’ en ‘mogen’, omdat ze gaan over concreet waarneembaar gedrag op basis van een set kernwaarden en randvoorwaarden van zowel migranten die zich willen vestigen, als van de samenleving waar ze deel van willen uitmaken.
De 13% zondebokken
Het huidige politieke theater draait om de 13% van de migranten die asiel aanvragen. Tegelijkertijd bestaat migratie ook uit 53% arbeidsmigranten, 14% kennismigranten, en 20% die vallen onder studie, gezinshereniging of overige redenen.
De retoriek in de politiek wijst deze 13% mensen aan als zondebok voor de vele problemen waarmee Nederland kampt, zodat de oplossing voor de vele problemen simpel lijkt. Toch zijn zij niet de oorzaak van de werkelijke uitdagingen die we hebben, zoals de woon-, klimaat-, landbouw-, zorg- en onderwijsproblemen. Veel van deze 13% asielzoekers, inclusief statushouders, ‘are waiting without aim’ in opvangcentra zonder toegang tot studie of werk. Ze hebben geen privacy, geen eigen woning en mogen niet meedoen. Dat dit onmenselijk is en vergaande negatieve gevolgen heeft, voor henzelf en voor de samenleving, mag toch geen verbazing wekken.
Laten we deze mensen juist laten meedoen! Geef ze de mogelijkheid om hun kennis, ervaring en talenten in te zetten. Maak de asielprocedures eenvoudiger, korter en vooral menselijker. En vraag in ruil daarvoor verantwoordelijkheid: ‘Je bent hier niet primair voor het welzijn van jezelf, maar voor het welzijn van de ander, zoals de ander er primair is voor het welzijn van jou’. Deze kijk op samenleven zou overigens een waardevolle aanmoediging mogen zijn voor ons allemaal, niet enkel voor de asielzoeker die lid wil worden van onze samenleving.
Verantwoordelijk voor arbeidsmigranten
Wat betreft arbeidsmigranten zouden we juist meer verantwoordelijkheid mogen verwachten van de Nederlandse samenleving, en vooral van de bedrijven waar zij werken. Zij worden vaak uitgebuit met slechte huisvesting en te lage lonen. Zonder deze migranten zou de land- en tuinbouw, evenals de transport-, bouw- en horecasector, te maken krijgen met een nog groter personeelstekort. Dit zou leiden tot hogere prijzen voor goederen en diensten, en langere wachttijden voor ons als consument voor bijvoorbeeld onlinebestellingen of het inhuren van een schilder.
Migratie is een onlosmakelijk onderdeel van onze samenleving en geschiedenis. Het biedt kansen en brengt uitdagingen, maar de sleutel ligt in het creëren van een balans waarin iedereen kan bijdragen en verantwoordelijkheid neemt. Door migranten niet alleen te zien als last of zorg of hulpbehoevenden, maar als waardevolle leden van de maatschappij die hun talenten willen inzetten, kunnen we samen bouwen aan een toekomst waarin zowel nieuwkomers als de gevestigde bevolking profiteren. Uiteindelijk is een samenleving sterker als iedereen meedoet en verantwoordelijkheid draagt voor elkaar.
