Hier schrijf ik af en toe over ontwikkelingen op mijn school. De rode draad is steeds: van keurslijf naar keuze, van massa- naar maatwerk en van regels naar waarden. We zijn onderweg van een roestig afrekensysteem naar een omgeving waar de lerende mens centraal staat. Natuurlijk hebben we daar goed met onze leraren over gesproken, maar uiteindelijk moet je gewoon beginnen. Eerst een stukje grond aanharken, middenin een klein boompje planten en nu wordt het grote park eromheen bedacht en aangelegd. Samen met leerlingen, ouders en leraren. De schoolvisie als moreel kompas.
Eenmaal aan de slag ontdek je dat echte onderwijsverbetering handwerk is en alles in de school ter discussie stelt. Wat hebben we een roerig half jaar achter de rug. Niets leek te gaan zoals we gepland hadden. Deze column is geen succesverhaal over hoe geweldig alles gaat en hoe blij iedereen is. Het is vooral een column die wil laten zien dat echte verbetering pijn doet, omdat het anders niet echt genoeg is. Dat zo’n verbetering binnen een bestaande school in eerste instantie helemaal geen verbetering is. Dus collega’s: begint eer ge bezint, anders begin je er niet meer aan.
Wat roepen we makkelijk dat de leerling centraal moet staan en de leraar het lesboek niet meer als rollator mag beschouwen. Wat klinkt keuzevrijheid, maatwerk en tijd- en plaatsonafhankelijk leren modern en vanzelfsprekend in deze tijd. Maar mijn school was niet meer van deze tijd en creëerde daarmee de belangrijkste legitimatie voor rigoureus ingrijpen.
Ik dacht dat ik daarmee goed nieuws had voor ouders. Zij toonden zich echter zeer kritisch, dreigden hun kind van school te halen wanneer we hiermee doorgingen. Zelf veelal oud-leerlingen verwoordden ze scherp dat ze toch heel goed terecht waren gekomen, dus waarom deze veranderingen. ‘Onze Eva is geen proefkonijn’. Na zo’n avond lag ik vaak lang te woelen.
Leerlingen kregen al snel in de gaten dat het zweet niet meer alleen op de rug van de leraar stond, maar dat zij zelf veel meer aan de bak moesten. Dat hun dat thuis veel werk scheelde was nog niet zo voelbaar. Vooral derdejaars, al twee jaar bediend door leraren die wel obers leken, kwamen in opstand en brachten hun ouders in stelling. Een collega school heeft om die reden hun gymnasiuminnovatie deels moeten stopzetten.
En dan de leraren en de schoolleiding. Binnen een Angelsaksisch organisatiemodel vooral opgeleid tot onderwijsvolgers in plaats van onderwijsmakers. Het kritiekloos vertrouwen op een voorgedrukte lesmethode maakt nu plaats voor het zelf vaststellen van lesdoelen en die vertalen naar leeractiviteiten per leerling. Maar dat zijn we niet gewend. De paniek bij sommige leraren bracht me soms aan het twijfelen. Veel gesprekken en professionalisering zijn het devies en vooral: vertraag de tijd.
Maar inmiddels boeken we resultaat! Steeds meer leerlingen vragen wanneer zij in de nieuwe leeromgeving aan de slag mogen. Ouders spreken in toenemende mate vertrouwen uit en leraren en schoolleiding worden steeds beter in het omarmen van onzekerheid. Gewoon beginnen dus.
