Zoals met een hinderlijke vlieg al cirkelend om je hoofd. Je mept, maar iedere keer komt ie terug. Negeren is onmogelijk. Zo ongeveer is het met de uitdrukking ‘opbrengstgericht werken’. Overal kom je ‘m tegen. In allerlei nota’s die op veilige afstand van klaslokalen, lerarenkamers en directietafels bedacht en geschreven zijn. En de laatste dagen weer op verschillende sociale media. Je hoort de term zo vaak dat hij van nastrevenswaardig een heilig moeten lijkt te worden.
Maar wat is ’t eigenlijk, opbrengstgericht werken? Economisch jargon waar elk onderwijshart van overslaat. Waar geen enkele inspiratie of uitdaging vanuit gaat. De uitdrukking staat nergens helder beschreven en wanneer wel, dan zo 19e eeuws of incompleet dat ik het er wel mee oneens moet zijn. Die onduidelijkheid en vaagheid geeft me een gevoel van vrijheid, vrijheid om van moeten een kans te maken door zelf betekenis aan een onduidelijke opdracht te geven.
Uiteraard voer ik de bevelen van onze opperhoofden in Den Haag braaf uit. Te pas en te onpas toetsen, taal- en rekenplannen maken, bestuursakkoorden uitvoeren en ga zo maar door. Al was het maar omdat de knechten van de minister streng controleren. Ze zetten hun bevindingen in rood en groen op een website en heel Nederland denkt nog steeds dat die site de kwalitatieve staat van ons onderwijs weergeeft. En ik wil niet dat mijn schooltje in onmin moet leven met heel Nederland. Maar met opbrengstgericht werken heeft het voor mij niets te maken.
Opbrengstgericht werken vertaal ik liever in condities, emoties, verlangens, gedrevenheid, idealen, frustraties, zingeving, verbonden zijn, delen, groei. In een staat van zijn die met leren te maken heeft. Met plezier in leren. In een omgeving die dat weet op te roepen. Probeer je de energie op scholen voor te stellen waar leerlingen met plezier leren. Konden we dat maar meten. Maar plezier is niet te meten en ik wil het ook niet meten. Plezier voel je. Leerplezier zie je. Het straalt af op iedereen. Gratis feedback voor leraren, want die weten meteen dat ze de juiste dingen op de juiste manier doen.
Op mijn school doen we ons best om de ontwikkeling van onze leerlingen te laten groeien via vijf leerpijlers. 1. Creativiteit, 2. Mediageletterdheid, 3. Kennen en kunnen, 4. Respect is doen, 5. Ethisch bewust zijn. Vijf leerpijlers die als kruipolie ons curriculum verrijken met de cognitieve en humane dimensies voor de toekomst. Voor een PISA ranking is alleen pijler 3 relevant. Evenals voor opbrengstgericht werken in de betekenis zoals ik die veelal tegenkom. En daarmee ook voor de beleidsmakers en handhavers. ‘In 2015 een gemiddeld 0,2 punt hogere score op het eindexamen voor de vakken Nederlands, Engels en wiskunde dan in 2010′, staat in het bestuursakkoord. Maar heeft een kind dan vanzelf ook 0,2 punt meer geleerd?
