De meeste wetten staan voor decennia in steen gebeiteld. Maar wat u misschien niet wist is dat er ook Experimenteerwetten zijn. Deze wetten staan experimenten toe buiten de geregelde orde. Dat we 130 mogen rijden volgde bijvoorbeeld uit zo’n experimentenbesluit. Het ‘tandartsexperiment’ dat in 2012 in ging en tandartsen vrijheid van tarieven gaf is ook zo’n voorbeeld, maar sneuvelde al na een jaar. Maar de meeste wetten staan voor decennia in steen gebeiteld.
Sinds 1970 kent ook het onderwijs een Experimentenwet: de Experimentenwet Onderwijs. Deze wet is in het leven geroepen om onderwijskundige experimenten mogelijk te maken die buiten de kaders van de afzonderlijke onderwijswetten vallen. Ik ga niet muggenziften over het woord experiment dat toch vooral een wetenschappelijke betekenis heeft. Wanneer aangetoond is dat een experiment niet werkt dan stoppen we er mee en met tandartstarieven en 130 rijden heb ik daar geen moeite mee. Maar het gaat knellen wanneer het om kinderen gaat.
In 2011 is deze Experimentenwet onder invloed van maatschappelijke veranderingen en krimpende regio’s gewijzigd in: Innovatieve Experimenteerruimte Onderwijs. Het is goed dat de overheid scholen ruimte biedt om te mogen afwijken van bestaande regelgeving. Maar de wet heeft geen pit, omdat alleen diezelfde overheid experimentvoorstellen mag doen waar scholen bij kunnen aansluiten. En dat is de verkeerde volgorde. Als het de overheid menens is om innovatie in scholen op gang te brengen doe dan drie dingen:
- Laat scholen zelf plannen indienen en uitleggen waarom ze gebruik willen maken van de experimenteerwet.
- Eis geen dichtgetimmerde kop en staartplannen. De huidige omstandigheden zijn te complex en onvoorspelbaar. We leven in een tijd waarin het niet meer uitmaakt wat je plant om het systeem zeker te stellen, het zal toch niet gebeuren.
- Creëer een innovatiebudget voor het onderwijs. Innoveren zonder geld is net zo dwaas als een Champions League wedstrijd spelen op het kerkplein. Onlangs las ik dat minister Kamp het innovatiebudget van het MKB met 32 miljoen verhoogd om samenwerking en innovatie te stimuleren. En wat Henk kan, kan Jet toch zeker ook.
Op veel scholen voltrekt zich op dit moment een stille revolutie die wat mij betreft luider mag gaan klinken. Die scholen doen niet zomaar iets. Ze weten zich gesteund door wetenschappelijke instituten van naam en faam; de OECD (Organisation for Economic Coöperation and Development), de WRR (Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid) en de Onderwijsraad houden krachtige pleidooien voor onderwijsvernieuwing. Ze brengen pamfletten uit waarin ervoor waarschuwen dat de gangbare, ons zo vertrouwde onderwijsaanpak veel goeds heeft gebracht, maar nu niet meer voldoende is.
Heel veel scholen weten dit allang en zijn er in stilte druk mee bezig. Sommigen verenigen zich in United4Education (U4E), een beweging die onderwijsvernieuwers een podium geeft en hun innovaties en resultaten onderwerp van gesprek maakt, anderen zoeken eigen coalities. Wat zou het enorm helpen wanneer de overheid die scholen uitdaagt en ondersteunt om een tandje bij te zetten.
