Kernbegrippen in de strategische koers van de Stichting Onderwijs Midden-Limburg zijn o.a. gespreid leiderschap en professionele ruimte. Je zou grofweg kunnen zeggen dat persoonlijke factoren van medewerkers (zoals persoonlijkheid, competenties, autonomie en relaties) en organisatiefactoren (waaronder de verschillende stijlen van leiderschap en specifiek dat type leiderschap dat medewerkers uitdaagt en in de gelegenheid stelt voortdurend te werken aan de verbetering van de eigen professionaliteit) belangrijke voorwaarden zijn om gespreid leiderschap te laten plaatsvinden. Gespreid leiderschap draagt weer bij aan de vorming van lerende netwerken, het innovatieve gedrag van leraren en het welzijn van onze medewerkers.
We gaan onderzoeken welk leiderschap van de schoolleiding een bijdrage levert aan de intenties, competenties, motivatie, netwerken en het daadwerkelijke gedrag van leraren. Bij het daadwerkelijke gedrag richten we ons dan specifiek op gespreid leiderschap en het persoonlijk ondernemerschap van leraren. Daardoor vooral op de professionalisering van leraren, omdat we uit onderzoek weten dat dit positieve effecten heeft bij leerlingen en meer dan welke andere maatregel dan ook de kwaliteit van het onderwijs verhoogt[1].
Samen met de OU starten we een driejarig onderzoek naar de effecten van leiderschap en professionalisering van leraren op de ontwikkeling van gespreid leiderschap en de vorming van lerende netwerken bij leraren en daarmee op de kwaliteit van het onderwijs. Binnenkort start de nulmeting.
Er kunnen drie fasen worden onderscheiden waarin verschillende onderzoeksthema´s een rol spelen. We kunnen hier dan ook spreken van een longitudinale studie. In de eerste fase is het thema wat beweegt de leraren dominant. Er zal worden onderzocht in hoeverre aan de ‘basic psychological needs’ (autonomie, competentie en relatie) wordt voldaan die voorwaardelijk zijn voor de ontwikkeling van gespreid leiderschap en persoonlijk ondernemerschap. Tevens wordt in deze eerste fase de rol van innovatief of transformationeel leiderschap van de leidinggevenden meegenomen als voorwaarde voor de ontwikkeling van gespreid leiderschap. In de tweede fase staat de relatie tussen gespreid leiderschap en innovatief gedrag centraal, in de zin van leraren die initiatief nemen om ook kennis te delen met andere gelederen. In de derde fase staat het thema sociaal leren centraal. De waarde creatie die in de dan inmiddels ontstane regionale leernetwerken plaatsvindt wordt onderzocht: hoe dit kan worden gefaciliteerd?
[1] Martens, R.L. (2010). Zin in onderzoek. Docentprofessionalisering. Inaugurele rede. Heerlen: Open Universiteit, Ruud de Moor Centrum.
