Boek bestellen Dit boek is een waargebeurd verhaal. Ik vertel het vanuit mijn perspectief, dat van een schoolleider. Het verhaal gaat over de lotgevallen van een aansprekende onderwijsvisie die voorbestemd bleek om een nieuwe onderwijspraktijk te worden. Wat is dan je rol als schoolleider? Hoe creëer je de omstandigheden waardoor die nieuwe praktijk vanuit vrijheid, enthousiasme en vrije wil ontstaat in de school? Door onderwijsmensen die zich verbonden voelen met die visie, en de realisatie ervan de moeite van hun tijd waard vinden. De eenvoud die hierin doorklinkt is verraderlijk, want van die eenvoud kwaliteit maken blijkt dan vakwerk te zijn. Ik werk in het boek toe naar een veranderkundig model dat al doende ontstaan is. Een veranderkundige gids om in een nieuwe of bestaande school een geheel nieuwe onderwijspraktijk te tot stand te brengen, maar ook om geleidelijke verbeteringen door te voeren. ‘Maak een kunstwerk van je leven’ bestaat uit 10 hoofdstukken. Het vormt een duo-boek met ‘Je mag geen eisen aan leerlingen stellen’ van Sjef Drummen. 264 pagina’s, gebonden in harde kaft. € 44,95 (incl. verzendkosten) 1 BIJ DIT BOEK De bedoeling van dit boek en de mensen van het eerste Agora-uur komen voorbij. De schouders waarop we allemaal staan. 2 HET LEVEN IS NIET COMPLEX, WIJ VERDRAGEN GEEN EENVOUD We hebben van onderwijs en school een complexe praktijk gemaakt. De professionele autonomie van de leraar is bovendien een groot goed. Maar leidt dit kroonjuweel van het onderwijs niet tot professionele eenzaamheid, minder werkplezier, verlies van leraren en een achteruit hollende kwaliteit? 3 AGORA EN IK Het is geen toeval dat ik in het onderwijs werk, evenmin dat ik zoveel van mijn tijd in Agora steek. Geldt dat niet voor iedereen, dat het geen toeval is dat iemand ervoor kiest om in het onderwijs te werken? En zou het ons werkplezier en de kwaliteit van ons werk ten goede komen wanneer we hier wat vaker bij stil zouden staan? 4 HOE EEN SCHOOLLEIDER ERTOE KAN DOEN Mijn schoolleiderschap heeft zich door de jaren heen ontwikkeld. Ik beschrijf een belangrijke periode die voor mij louterend en vormend is geweest en de basis heeft gelegd voor de schoolleider die ik nu ben. Met praktijkvoorbeelden en bespiegelingen. 5 DE NOODZAKELIJKE BEVRIJDING UIT EEN ONBUIGZAAM CONSTRUCT We staan voor belangrijke uitdagingen. Steeds meer scholen zoeken naar wegen om ze aan te pakken, maar lopen al snel vast in het onbuigzaam construct van ons onderwijs. Ik leg die onbuigzaamheid uit en hoe die de echte verbeteringen in het onderwijs in de weg staat. Vervolgens leg ik het skelet van Agora bloot als rigoureuze voorwaarde voor flexibiliteit. 6 DE RICHTING Vanaf hier ga ik in op het veranderkundig model. De vraag welke richting gaan we op met onze school staat centraal in dit hoofdstuk. Ik sta stil bij de leidende principes die de schoolleider dan helpen om die richting concreet te maken en kom tot een dashboard voor sturing. Wat zijn de leidende principes van Agora? 7 DE ONTWIKKELING Het is belangrijk om een visie te hebben, maar hoe zorg je ervoor dat die praktijk wordt? Hoe ga je als schoolleider dan om met het spanningsveld tussen top-down en bottom-up? Hoe voorkom je weerstand in je school? Welke interventies kun je doen om een innovatie of een verandering gedragen door het team te laten ontstaan in je school? 8 DE UITVOERING Het team gaat de nieuwe praktijk nu echt doen. Agora ging van start. De ‘fase van het ondertussen’ brak aan. Wat is die fase? En hoe helpt die fase om een krachtig team te bouwen en te komen tot echte verbeteringen? Hoe belangrijk is de tijd hier? De schoolleider balanceert in deze fase op een smal koord. Wat doet hij wel en wat niet? Ik beschrijf geslaagde en minder geslaagde acties van mij tijdens de uitvoering van Agora, die helpend zijn om antwoord te vinden op de vele vragen die een schoolleider in deze fase te beantwoorden heeft. 9 DE BESTENDIGING Als schoolleider geef je richting en ben je helder over de resultaten die uiteindelijk gerealiseerd moeten worden. Het team krijgt het vertrouwen, de bevoegdheden, de tijd en de faciliteiten om die resultaten te realiseren. Hoe zorg je er als schoolleider voor dat er juist dan een cultuur van reflectie en dialoog ontstaat in het team. Waar het team vanuit een basisnorm van goed onderwijs, structureel het gesprek met elkaar voert over kwaliteit. Bij Agora gebruiken we daar de 30 Tegels van Agora voor. 10 AGORA UNDERGROUND Met Agora pretenderen we een antwoord te kunnen formuleren op de grootste uitdagingen die we als sector hebben. De thuiszittende leerlingen is er daar een van. Met een agora-coach van het eerste uur raakte ik tijdens een diploma-uitreiking in gesprek. Drie dagen later was Agora Underground een feit. Een spannende nieuwe ontwikkeling die veel thuiszittende leerlingen gaat helpen. MIJN BOEK IS ÉÉN BOEK VAN TWEE IN ÉÉN HARDE KAFT. HET ANDERE BOEK IS VAN SJEF DRUMMEN. BEIDE BOEKEN HOREN BIJ ELKAAR, ZE VERSTERKEN ELKAAR. MET ERDOORHEEN VERSTRENGELD DERTIEN BIJDRAGEN VAN WETENSCHAPPERS DIE JE AAN HET DENKEN ZETTEN OVER ONDERWIJS, DE TOEKOMST VAN HET ONDERWIJS EN AGORA IN HET BIJZONDER. BOEK VAN SJEF IN 100 WOORDEN: JE MAG GEEN EISEN AAN LEERLINGEN STELLEN. “IK HEB DE ABSOLUTE OVERTUIGING DAT MENSEN AUTODIDACTISCHE RELATIONELE LEERWEZENS ZIJN, DIE GEMAAKT ZIJN OM TE LEREN. EN DAT ZE DAT ALLEMAAL KUNNEN EN WILLEN. EN DAT HUN AUTONOME LEERPROCES IN HUN HERSENEN ZO PERSOONLIJK IS DAT WE DAAR NIETS OVER TE VERTELLEN HEBBEN OF DAARIN MOGEN INTERVENIËREN, MAAR DAT DAT ALTIJD GEBEURT IN RELATIE MET ANDEREN DIE DE LERENDE KUNNEN HELPEN, INSPIREREN, INSTRUEREN, ONDERWIJZEN, ETC… HET RELATIONELE DEEL IS DAARBIJ 70% EN HET AUTONOME 30%. HET ENIGE WAT WE MOETEN DOEN IS DE VOORWAARDEN SCHEPPEN DAT DE LERENDE ZIJN AUTODIDACTISCHE LEERCAPACITEIT VOLLEDIG KAN UITVOUWEN (ENTFALTEN), IN DE WETENSCHAP DAT DIE BEHOEFTE LEVENSLANG DUURT.”